Zdaniem Hegla, nasz byt osobowy osiąga swoją pełnię tylko dzięki państwu, i tylko państwu przysługuje organizowanie innych „form” ducha: religii, sztuki i nauki. Gdy się raz przyjmie spinozjańską jedność substancji, wówczas w sposób nieunikniony dochodzi się do „filozofii identyczności” i przy pomocy dialektyki eliminuje się problemy „stawania się”, a wtedy wszystko już jest jasne i […]
To, co się dokonuje na oczach obywatela, nie będzie nigdy ideałem — jakkolwiek niekiedy tylko skutki i częściowe programy bywają sprzeczne z interesami jednostki (człowieka, męża, ojca rodziny…) bądź też z interesami wszystkich jednostek; dlatego wskazałem na „niewspółmierność działania politycznego z wolnością jednostek.” Sytuacja ta powtarza się, w sposób odwrotny, w wielkiej polityce, w bezpośredniej […]
Historia podobnie jak życie jednostki, przechodzi przez kryzys oderwania, z zasadniczą jednak różnicą, mianowicie kryzysy biologiczne powtarzają się w stały i określony sposób, natomiast kryzysy społeczne są pod pewnymi względami niepowtarzalne i na pewno nie mają charakteru doskonalącego, jak kryzysy biologiczne. Przejście Aleksandra Wielkiego przez Azję — któremu ówczesny świat zawdzięcza przygotowanie do chrześcijaństwa — […]
Do zmiany taktyki skłania na pewno nie brak psychologicznego rozeznania czy brak sprawiedliwości rozdzielczej w stosunkach między obywatelem a społeczeństwem; niedociągnięcia i niespodzianki są nieuniknione, spowodowane różnymi sytuacjami zachodzącymi w kompetencji człowieka jako jednostki oraz jako nośnika władzy. Istota zagadnienia tkwi gdzie indziej, jest natury metafizycznej: polega na niewspółmierności działania politycznego z wolnością jednostki. Akt […]
Analogicznie epoki historii są okresami ludzkości i faktycznie przedstawiają nie tyle jej istotę pojmowaną abstrakcyjnie, ile raczej jej istotę w jak największej konkretności społecznego życia narodu lub dziejów całej cywilizacji. Istnieje jednak zasadnicza różnica, bowiem przemiany w życiu jednostki uwarunkowane są głównie czynnikiem biologicznym i wypływają z sił witalnych właściwych organizmowi, przebiegają zawsze jednakowo, powtarzając […]
Polityka i historia rozważają realizację „wolności” w wymiarze przestrzennym i czasowym: rozważają zatem człowieka pod kątem „transcendencji” wolności jako członka zbiorowości w świecie oraz jako przynależącego do określonej epoki. Nie interesuje nas tutaj sztuka uprawiania polityki, manewrowanie kompetencjami i interesami wewnętrznymi państwa i różnych ugrupowań, układy międzypaństwowe, od których zależy „pomyślność” państw, pojawianie się ich […]
Kierkegaard krytykuje nowoczesną moralność w następujący sposób: „autoafirmacja afektywna bez czynnika zewnętrznego i zobowiązującego jest niemożliwa i redukuje wszelki taki byt do iluzji czy do zwykłego eksperymentowania. Kant sądził, że człowiek jest sam dla siebie prawem (autonomia), to znaczy, że zobowiązuje siebie samego swoim własnym prawem. Takie postawienie sprawy prowadzi faktycznie, w najgłębszym sensie, do […]
Filozofia heglowska wyraźnie sankcjonuje prawo silniejszego, a mieszczanin Hegel witał w Jenie Napoleona, ciemiężyciela swojej ojczyzny, jako ucieleśnienie „absolutnego Ducha” historii. Na gruzach „obalonej” przezeń teologii wyrósł materialistyczny ateizm Feuerbacha, Bauera i Marksa oraz sam zagorzały ateizm Nietzschego. Teologiczne uzasadnienie norm etyczno-prawnych jest konieczne i należy do samej istoty tych norm. Nie znaczy to jednak, […]
Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na podstawy etyki i prawa naturalnego, aby zdać sobie sprawę, że kryzys tych dwu fundamentalnych dyscyplin dotyczących działania ludzkiego prowadzi do zagadnienia „teorii bytu”. Prawdą jest, że dotyczą one ludzkiego działania oraz stosunku człowieka do człowieka, a więc tak z fenomenologicznego jak i aksjologicznego punktu widzenia wydają się stanowić pewne […]
Oprócz nauk przyrodniczych i niezależnie od nich, człowiek — by przeniknąć tajemnicę swego bytu i własnego przeznaczenia — wypracował nauki dotyczące życia duchowego. Upraszczając, możemy nauki odnoszące się do sfery ducha podzielić na dwie grupy: fenomenologiczne i aksjologiczne Z grupy pierwszej można wymienić następujące: psychologia, zwłaszcza introspekcyjna, bądź fundamentalna czynności wyższych, bądź stosowana (psychologia sztuki, […]
