Rozum filozoficzny jest bardzo pożądany w służbie wiary z wielu powodów. Magisterium Kościoła, jak widzieliśmy, może mówić o filozofii jedynie z punktu widzenia tej właśnie służby wierze wygłaszając przewodnie zasady, które implikuje natura Objawienia. Zadaniem rozumu jest podjęcie wielkiego dzieła i stawienie czoła trudnościom. I znowu obowiązkiem Magisterium Kościoła jest sygnalizowanie możliwych przeszkód. Jedną z […]
Kontrowersja znajduje się na obiektywnej płaszczyźnie prawdy i fałszu. Kontrowersja przeradza się w polemikę wówczas, gdy atakuje osoby kwestionując ich dobrą wiarę lub przypisując im bezpodstawnie takie czy inne poglądy. Dlatego też, jeżeli lepiej niż w przeszłości odróżnia się kontrowersję od polemiki, sama kontrowersja służy lepszemu sprecyzowaniu prawdy, stanowi konieczne działanie rozumu filozoficznego, szczególnie w […]
Faktycznie, skoro teologia jest rozumieniem wiary, może rozwijać się w teologu tylko w takim stopniu, w jakim on angażuje się w życie wiary. Tendencja, by teologię traktować jako naukę w omówionym powyżej znaczeniu, jest iluzją, gdyż teolog nie może dystansować się w stosunku do przedmiotu teologii. Głębokie zaangażowanie teologa w umiłowanie prawdy objawionej jest niezbędnym […]
Znajdujemy się na płaszczyźnie apologetycznej. Encyklika nie precyzuje dla poszczególnych przypadków ważności i doniosłości argumentów koniecznych czy prawdopodobnych ani więzi, która łączy, zależnie od rozpatrywanych dziedzin to apologe- tyczne zadanie rozumu z teologią, zrozumieniem wiary. Motywem wiary jest samo światło boskie, ale posłuszeństwo wierze jest zgodne z rozumem. Przyczyną przyjęcia wiary nie jest osąd rozumu, […]
Ta właśnie zasada rzuca światło na nasz problem. Magisterium wiary przyznaje najpierw rozumowi właściwą mu wartość. Nie chodzi tu wcale o to, by rozum dręczyć lub upokorzyć, lecz raczej, by pozwolić mu istnieć. Co więcej: rozum oświecony wiarą staje się płodny, wzrasta jego wrodzone uzdolnienie, uzyskuje udoskonalenie i wyniesienie swoich uzdolnień na wyższy poziom. Przyjęcie […]
„Spotykamy się ze zdaniem, że u kresu naszego poznania poznajemy Boga jako nieznanego w tym znaczeniu, iż umysł znajduje się wobec poznania Boga najbliżej wówczas, gdy uznaje, że Jego istota jest ponad wszystkim, co myśl może ująć w obecnym swym stanie; tak więc, chociaż nieznana jest Boża istota, wiadomo, że Bóg jest”. Stwierdzenie, iż Bóg […]
Proszę metafizyków o wybaczenie mi nieuniknionego uproszczenia; wiadomo, iż niemożliwe jest przedstawienie traktatu o analogii w czasie jednego wykładu. Chciałbym jedynie, żeby słuchacze, którzy nie są metafizykami, zrozumieli przede wszystkim to, że spontanicznie wciąż posługują się analogią; następnie, że analogia jest całkiem po prostu sposobem poznania jakiegoś bytu w związku z jakimś innym lepiej znanym […]
Analogia w ogólności jest metodą transpozycji, która polega na określaniu (a więc na umożliwianiu poznania) przedmiotu nieznanego lub niedostatecznie znanego za pomocą atrybutu przysługującego jakiemuś innemu przedmiotowi lepiej znanemu ze względu na stosunek zachodzący pomiędzy tymi dwoma przedmiotami. A zatem stwierdzenie, iż ktoś ma ostry język, sprawia, że dowiadujemy się o sposobie jego mówienia za […]
Podobieństwo to natomiast nie jest i nie może być całkowite od strony przyczyny. Właśnie dlatego, że jest ona pierwszą przyczyną i że skutek całkowicie jej podlega, nie można pojąć, by zawierała się ona wraz ze swoimi skutkami w jedności tego samego rodzaju; innymi słowy, jest rzeczą niemożliwą, by najogólniejsza, jaką tylko pomyślimy, doskonałość, wspólna dla […]
Rozumiem, że stwierdzenie to może budzić obiekcje. Chociaż zasada przyczynowości narzuca się naszej myśli tak nieodparcie, iż trudno się jej przeciwstawić, zasada podobieństwa skutków do ich przyczyny jest o wiele mniej oczywista w dziedzinie naszego doświadczenia. Jakie podobieństwo zachodzi pomiędzy twórcą a jego dziełem, pomiędzy narzędziami, którymi się posługuje, a rezultatem, który pozwalają mu one […]
