Fakt istnienia fenomenologii religii wysuwa problem podstawy, względnie podstaw uzasadnionego zajmowania się przez jej przedstawicieli fenomenem religii i mówienia o doświadczeniu religijnym. Rozstrzygnięcie tego problemu zawiera się już w tym, co zostało powiedziane na temat fenomenologii Husserla i tzw. realistycznego kierunku fenomenologii. Realistyczny kierunek fenomenologii, odrzucający redukcję transcendentalną w odniesieniu do świata jako całości, dla […]

Zło moralne polegaja na nieuporządkowaniu woli własnej i innych, łamaniu prawa godziwości, zdradzie przyjaciół, nadużyciu zaufania, bezczelności i wynoszeniu własnego ja, zdradzaniu miłości, bezwstydzie, podłości — aby tylko dojść do celu — pysze i dogadzaniu namiętnościom z podeptaniem wszelkiego prawa i wszelkich względów. To właśnie jest „zło ludzkie” z dwóch przeciwstawnych racji: to bowiem zło […]

Przechodzi przez przyrodę i jej katastrofy, o ile nie godzą one bezpośrednio w niego i nie zakłócają jego aspiracji i zamierzeń. Ubóstwo, choroby, śmierć… są przejawem oddziaływania świata na człowieka, który z powodu jakiegokolwiek przypadku może być skazany na bezradność, cierpienie nawet przez całe życie, wreszcie może utracić samo życie. W takim przypadku trudno spodziewać […]

Ontyczno-ontologiczna analiza zła sprowadza je do samego bytu czy też do realizacji zróżnicowania i przeciwieństw i kończy na zanegowaniu samego zła przez odwołanie się do wymogów harmonii Kosmosu. Jest to właśnie wyjaśnienie kosmologiczne uważające tak zwane zło za część organizmu wielkiej Całości (panteizm klasyczny) i za komponent naszego bytu, który polega na „bycie w świecie”, […]

Cierpienie, ból, ignorancja, perwersja, desperacja, niepowodzenia, upadki… i śmierć stanowią horyzont tego, co ludzkość nazwała, a raczej czego doświadczyła jako „problem zła”. Jest on pozostawiany na ogół na uboczu w tradycji filozoficznej Zachodu, która najczęściej wychodzi od bytu i dobra i natychmiast prawie zwraca się ku wiedzy i praktyce, by żyć i cieszyć się życiem, […]

Zdaniem Hegla, nasz byt osobowy osiąga swoją pełnię tylko dzięki państwu, i tylko państwu przysługuje organizowanie innych „form” ducha: religii, sztuki i nauki. Gdy się raz przyjmie spinozjańską jedność substancji, wówczas w sposób nieunikniony dochodzi się do „filozofii identyczności” i przy pomocy dialektyki eliminuje się problemy „stawania się”, a wtedy wszystko już jest jasne i […]

Analogicznie epoki historii są okresami ludzkości i faktycznie przedstawiają nie tyle jej istotę pojmowaną abstrakcyjnie, ile raczej jej istotę w jak największej konkretności społecznego życia narodu lub dziejów całej cywilizacji. Istnieje jednak zasadnicza różnica, bowiem przemiany w życiu jednostki uwarunkowane są głównie czynnikiem biologicznym i wypływają z sił witalnych właściwych organizmowi, przebiegają zawsze jednakowo, powtarzając […]

Kierkegaard krytykuje nowoczesną moralność w następujący sposób: „autoafirmacja afektywna bez czynnika zewnętrznego i zobowiązującego jest niemożliwa i redukuje wszelki taki byt do iluzji czy do zwykłego eksperymentowania. Kant sądził, że człowiek jest sam dla siebie prawem (autonomia), to znaczy, że zobowiązuje siebie samego swoim własnym prawem. Takie postawienie sprawy prowadzi faktycznie, w najgłębszym sensie, do […]

Filozofia heglowska wyraźnie sankcjonuje prawo silniejszego, a mieszczanin Hegel witał w Jenie Napoleona, ciemiężyciela swojej ojczyzny, jako ucieleśnienie „absolutnego Ducha” historii. Na gruzach „obalonej” przezeń teologii wyrósł materialistyczny ateizm Feuerbacha, Bauera i Marksa oraz sam zagorzały ateizm Nietzschego. Teologiczne uzasadnienie norm etyczno-prawnych jest konieczne i należy do samej istoty tych norm. Nie znaczy to jednak, […]

Encyklika porusza zasady etyczne dotyczące posługiwania się rozumem. Domaganie się absolutnej autarchii rozumu jest nie tyle błędem w dociekaniu natury rozumu, ile sprawą czystego wyboru, aktem woli. Tak samo otwarcie się rozumu na prawdę suponuje umiłowanie samej prawdy. Rozum pobudza wolę do miłości prawdy w tej mierze, w jakiej uznaje swoje wewnętrzne ukierunkowanie ku prawdzie, […]