Encyklika porusza zasady etyczne dotyczące posługiwania się rozumem. Domaganie się absolutnej autarchii rozumu jest nie tyle błędem w dociekaniu natury rozumu, ile sprawą czystego wyboru, aktem woli. Tak samo otwarcie się rozumu na prawdę suponuje umiłowanie samej prawdy. Rozum pobudza wolę do miłości prawdy w tej mierze, w jakiej uznaje swoje wewnętrzne ukierunkowanie ku prawdzie, […]
Rozum filozoficzny jest bardzo pożądany w służbie wiary z wielu powodów. Magisterium Kościoła, jak widzieliśmy, może mówić o filozofii jedynie z punktu widzenia tej właśnie służby wierze wygłaszając przewodnie zasady, które implikuje natura Objawienia. Zadaniem rozumu jest podjęcie wielkiego dzieła i stawienie czoła trudnościom. I znowu obowiązkiem Magisterium Kościoła jest sygnalizowanie możliwych przeszkód. Jedną z […]
Kontrowersja znajduje się na obiektywnej płaszczyźnie prawdy i fałszu. Kontrowersja przeradza się w polemikę wówczas, gdy atakuje osoby kwestionując ich dobrą wiarę lub przypisując im bezpodstawnie takie czy inne poglądy. Dlatego też, jeżeli lepiej niż w przeszłości odróżnia się kontrowersję od polemiki, sama kontrowersja służy lepszemu sprecyzowaniu prawdy, stanowi konieczne działanie rozumu filozoficznego, szczególnie w […]
Faktycznie, skoro teologia jest rozumieniem wiary, może rozwijać się w teologu tylko w takim stopniu, w jakim on angażuje się w życie wiary. Tendencja, by teologię traktować jako naukę w omówionym powyżej znaczeniu, jest iluzją, gdyż teolog nie może dystansować się w stosunku do przedmiotu teologii. Głębokie zaangażowanie teologa w umiłowanie prawdy objawionej jest niezbędnym […]
Znajdujemy się na płaszczyźnie apologetycznej. Encyklika nie precyzuje dla poszczególnych przypadków ważności i doniosłości argumentów koniecznych czy prawdopodobnych ani więzi, która łączy, zależnie od rozpatrywanych dziedzin to apologe- tyczne zadanie rozumu z teologią, zrozumieniem wiary. Motywem wiary jest samo światło boskie, ale posłuszeństwo wierze jest zgodne z rozumem. Przyczyną przyjęcia wiary nie jest osąd rozumu, […]
Filozofia jako wiedza nie jest dziełem kilku jednostek, lecz jest dobrem całej ludzkości, gdyż czynnikiem aktywnym w niej jest naturalne światło rozumu. Ono to właśnie odkrywa istotne prawdy dotyczące Boga i ułatwiające przyjęcie wiary. Nie ulega też wątpliwości, że wiara oświeca i wzmacnia naturalne siły rozumu w obliczu właściwego mu zadania. Poprawne posługiwanie się filozofią […]
Na podkreślenie zasługuje charakter powszechny dzieła filozofii. Jak by mogło być inaczej, skoro filozofowi zależy przede wszystkim na poznaniu prawdy i dążeniu do mądrości. Dokument papieski podkreśla ten właśnie aspekt filozofii wieczystej (philosophia perennis) w przeciwstawieniu do filozofii z okresu po reformacji, która posiada dwie następujące cechy: „uprawiano filozofię z zupełnym pominięciem wiary żądając i […]
„Ustalony przez Boga porządek wymaga pomocy ze strony ludzkiej wiedzy, aby doprowadzić ludzi do przyjęcia wiary i do zbawienia.” Tak postępowali Ojcowie Kościoła, którzy nie pomniejszali ani nie minimalizowali roli rozumu. Lecz jeżeli Klemens Aleksandryjski mógł nazwać filozofię „pedagogiem prowadzącym do Ewangelii” to dlatego, że miał na myśli filozofię rozumianą „w prawdziwym sensie”, jako poszukiwanie […]
Prawdę mówiąc największe przeszkody powstrzymujące przed pójściem za głosem Magisterium Kościoła mają charakter bardziej globalny, można je określić jednym słowem: nowoczesność. Określenie to oznacza zespół przekonań, których się nie dyskutuje, tak wydają się pewne. Należy tu przeświadczenie, że prawdziwą wiedzę stanowią nauki przyrodnicze i matematyczne, które można zweryfikować; przeświadczenie, że wszelkie poznanie jest relatywne i […]
Ta właśnie zasada rzuca światło na nasz problem. Magisterium wiary przyznaje najpierw rozumowi właściwą mu wartość. Nie chodzi tu wcale o to, by rozum dręczyć lub upokorzyć, lecz raczej, by pozwolić mu istnieć. Co więcej: rozum oświecony wiarą staje się płodny, wzrasta jego wrodzone uzdolnienie, uzyskuje udoskonalenie i wyniesienie swoich uzdolnień na wyższy poziom. Przyjęcie […]
