Odrębną pozycję w kontekście fenomenologii zajmuje — jak już zaznaczyliśmy wcześniej — E. Levinas. Przyjrzyjmy się jej, zgodnie z naszą zapowiedzią, obecnie trochę bliżej. Jest to konieczne, ponieważ stanowi ona w na- szych czasach zaprzeczenie możliwości tego doświadczenia religijnego (fenomenologicznego) w sensie doświadczenia właściwego przedmiotu religii, o którym mówiliśmy. Levinas kategorycznie stwierdza, że nie może […]
Henry Dumery przyjmuje również objawienie jako sposób, w jaki dany jest właściwy przedmiot religii. Zwraca przy tym uwagę, że w historii religii mamy do czynienia ze swoistym przejściem od hierofanii kosmicznych do teofanii antropomorficznych. Przy czym specyficzność mistycyzmu hebrajskiego polega na tym, że jako objawiające nie występują — ani natura zewnętrzna, jak w poganizmie archaicznym, […]
Gdy podejmujemy problematykę doświadczenia religijnego od strony materialno-treściowej, chodzi nam zasadniczo o zagadnienie, a mianowicie, czy i w jaki sposób można mówić o doświadczeniu przedmiotu religii, Boga, bóstwa, absolutnie transcendentnego w stosunku do świata i człowieka albo, inaczej się wyrażając, co i jak jest nam dane w doświadczeniu religijnym, o którym była mowa w poprzednim […]
Stanowisko fenomenologiczne nie oznacza jeszcze zejścia na tory idealizmu transcendentalnego. Podkreśla tylko, że chodzi jedynie o rozumienie sensu. Jest to tzw. epoche, dzięki której dochodzimy do odkrycia czystej świadomości. Tutaj ma miejsce akt oglądu, intuicja, w którym jest dany sam przedmiot „fenomenalnie”, naocznie. Nie jest tylko pomyślany za pośrednictwem znaczenia słownego, nie jest tylko dany […]
Przystępując do badania zjawiska religii, fenomenolog, zgodnie z najbardziej podstawowym założeniem, stawia pytanie o przedmiot w sensie pytania o istotę, sens tego, co jest dane w oglądzie, i odpowiadający temu przedmiotowi akt poznawczy, a więc o doświadczenie religijne, o ogląd, w którym ten przedmiot jest dany. Punktem wyjścia jest — zgodnie z ogólnymi założeniami fenomenologii— […]
Fakt istnienia fenomenologii religii wysuwa problem podstawy, względnie podstaw uzasadnionego zajmowania się przez jej przedstawicieli fenomenem religii i mówienia o doświadczeniu religijnym. Rozstrzygnięcie tego problemu zawiera się już w tym, co zostało powiedziane na temat fenomenologii Husserla i tzw. realistycznego kierunku fenomenologii. Realistyczny kierunek fenomenologii, odrzucający redukcję transcendentalną w odniesieniu do świata jako całości, dla […]
Te ogólne zasady fenomenologii dotyczące doświadczenia spróbujemy teraz odnieść do dziedziny religii. Oznacza to — jeśli ma istnieć samoistna, autonomiczna dziedzina religii: 1) pytanie o swoisty ogląd, a więc o doświadczenie w szerokim tego słowa znaczeniu (tzn. o aprioryczne poznanie istoty przedmiotu), w którym właściwy przedmiot religii jest nam dany bezpośrednio, naocznie; 2) pytanie o […]
Na podstawie tego co zostało powiedziane, można odpowiednio zrozumieć, gdzie leży właściwa domena badań fenomenologicznych i o jakie doświadczenie w niej chodzi. Dalej, to doświadczenie nie tylko wyznacza różnicę między fenomenologią a naukami i filozofiami empirycznymi z jednej strony, z drugiej zaś między fenomenologią a czysto pojęciowymi filozofiami a priori, lecz również funkcję fenomenologii w […]
Podane poprzednio określenie doświadczenia jest — jak zaznacza sam R. Ingarden — tak szerokie, „by nim objąć tak poznanie indywidualnych faktów, jak i aprioryczne poznanie bezpośrednie” . Według fenomenologów mamy przynajmniej te dwie odmiany poznania, a także i dwie dziedziny przedmiotów poznania: przedmiotów realnych i przedmiotów idealnych. W ten sposób fenomenologia podejmuje na nowo zagadnienie […]
Naczelna zasada badań fenomenologicznych powiada: „Ostatecznym źródłem i podstawą poznania wszelkiej teorii jest w każdym przypadku bezpośrednie doświadczenie”. Koncepcja doświadczenia u fenomenologów wykracza jednak poza koncepcję pozytywistyczną. Pojęcie bowiem „bezpośredniego doświadczenia” rozszerzają oni i na te akty, które wykazują prawdziwość sądów ogólnych sensu stricto. Dlatego to fenomenologowie rozumieją przez „bezpośrednie doświadczenie” każdy taki akt poznawczy, […]
