Gdy Wittgenstein wskazuje w swych Dociekaniach filozoficznych, że językiem można posługiwać się na wiele różnych sposobów (by twierdzić, rozkazywać, pytać, wykrzykiwać, modlić się, dziękować, przeklinać itd.), przypomina nam o zwykłych czynnościach językowych i zwraca uwagę na coś niewątpliwie prawdziwego. Wcale stąd oczywiście nie wynika, że nie ma on wystarczającego powodu, by wygłosić swą uwagę. Z […]
Zdaniem Strassera analizy śladu przygotowują odpowiedź. Sam Levinas wraca do rozróżnienia pomiędzy „znakiem” a „śladem”. Ślad zakłóca (derange) porządek świata. Dla zrozumienia w tym miejscu myśli Levinasa, Strasser rozważa, co implikuje idea porządku. Do istoty porządku należy to, że elementy mu przyporządkowane zajmują określone miejsce wewnątrz systemu albo dla wyrażenia dynamiki pełnią funkcję częściową w […]
Odrębną pozycję w kontekście fenomenologii zajmuje — jak już zaznaczyliśmy wcześniej — E. Levinas. Przyjrzyjmy się jej, zgodnie z naszą zapowiedzią, obecnie trochę bliżej. Jest to konieczne, ponieważ stanowi ona w na- szych czasach zaprzeczenie możliwości tego doświadczenia religijnego (fenomenologicznego) w sensie doświadczenia właściwego przedmiotu religii, o którym mówiliśmy. Levinas kategorycznie stwierdza, że nie może […]
Henry Dumery przyjmuje również objawienie jako sposób, w jaki dany jest właściwy przedmiot religii. Zwraca przy tym uwagę, że w historii religii mamy do czynienia ze swoistym przejściem od hierofanii kosmicznych do teofanii antropomorficznych. Przy czym specyficzność mistycyzmu hebrajskiego polega na tym, że jako objawiające nie występują — ani natura zewnętrzna, jak w poganizmie archaicznym, […]
Gdy podejmujemy problematykę doświadczenia religijnego od strony materialno-treściowej, chodzi nam zasadniczo o zagadnienie, a mianowicie, czy i w jaki sposób można mówić o doświadczeniu przedmiotu religii, Boga, bóstwa, absolutnie transcendentnego w stosunku do świata i człowieka albo, inaczej się wyrażając, co i jak jest nam dane w doświadczeniu religijnym, o którym była mowa w poprzednim […]
Stanowisko fenomenologiczne nie oznacza jeszcze zejścia na tory idealizmu transcendentalnego. Podkreśla tylko, że chodzi jedynie o rozumienie sensu. Jest to tzw. epoche, dzięki której dochodzimy do odkrycia czystej świadomości. Tutaj ma miejsce akt oglądu, intuicja, w którym jest dany sam przedmiot „fenomenalnie”, naocznie. Nie jest tylko pomyślany za pośrednictwem znaczenia słownego, nie jest tylko dany […]
Przystępując do badania zjawiska religii, fenomenolog, zgodnie z najbardziej podstawowym założeniem, stawia pytanie o przedmiot w sensie pytania o istotę, sens tego, co jest dane w oglądzie, i odpowiadający temu przedmiotowi akt poznawczy, a więc o doświadczenie religijne, o ogląd, w którym ten przedmiot jest dany. Punktem wyjścia jest — zgodnie z ogólnymi założeniami fenomenologii— […]
Fakt istnienia fenomenologii religii wysuwa problem podstawy, względnie podstaw uzasadnionego zajmowania się przez jej przedstawicieli fenomenem religii i mówienia o doświadczeniu religijnym. Rozstrzygnięcie tego problemu zawiera się już w tym, co zostało powiedziane na temat fenomenologii Husserla i tzw. realistycznego kierunku fenomenologii. Realistyczny kierunek fenomenologii, odrzucający redukcję transcendentalną w odniesieniu do świata jako całości, dla […]
Te ogólne zasady fenomenologii dotyczące doświadczenia spróbujemy teraz odnieść do dziedziny religii. Oznacza to — jeśli ma istnieć samoistna, autonomiczna dziedzina religii: 1) pytanie o swoisty ogląd, a więc o doświadczenie w szerokim tego słowa znaczeniu (tzn. o aprioryczne poznanie istoty przedmiotu), w którym właściwy przedmiot religii jest nam dany bezpośrednio, naocznie; 2) pytanie o […]
Na podstawie tego co zostało powiedziane, można odpowiednio zrozumieć, gdzie leży właściwa domena badań fenomenologicznych i o jakie doświadczenie w niej chodzi. Dalej, to doświadczenie nie tylko wyznacza różnicę między fenomenologią a naukami i filozofiami empirycznymi z jednej strony, z drugiej zaś między fenomenologią a czysto pojęciowymi filozofiami a priori, lecz również funkcję fenomenologii w […]
