Epoche

Stanowisko fenomenologiczne nie oznacza jeszcze zejścia na tory idealizmu transcendentalnego. Podkreśla tylko, że chodzi jedynie o rozumienie sensu. Jest to tzw. epoche, dzięki której dochodzimy do odkrycia czystej świadomości.

Tutaj ma miejsce akt oglądu, intuicja, w którym jest dany sam przedmiot „fenomenalnie”, naocznie. Nie jest tylko pomyślany za pośrednictwem znaczenia słownego, nie jest tylko dany w sposób jedynie „sygnifikatywny”, nie jest tylko określany obrazowo, symbolicznie ani nawet nie wywnioskowany, lecz jest „żywo obecny”, dany w samoprezentacji i bezpośrednio oglądany, uchwytny. Przedmiot jest dany sam, w oryginale — powtórzmy jeszcze raz za Ingardenem.

To, co jest dane, posiada ten charakter aprioryczny, o którym była mowa przy rozróżnieniu dwóch przynajmniej rodzajów oglądu u fenomenologów (ogląd zmysłowy i ogląd kategorialny, nie zmysłowy). A priori nie oznacza tutaj ani wrodzoności idei, ani też czynności umysłu, która bezładne treści wrażeniowe formuje przez syntetyczne funkcje kategorialne. A priori jest czymś należącym do samego „danego” w oglądzie kategorialnym, niezależnie od świata przedmiotów realnych, tzn. nie w sposób indukcyjny.

Te dane w oglądzie religijnym stanowią tzw. a priori materialne, tzn. mają charakter treściowy, dotyczą cech, właściwości przedmiotu i aktu religijnego.

Obecność przedmiotu w akcie oglądu umożliwia zastosowanie kryterium oczywistości. Dziedzina religii cieszy się więc własną oczywistością, podobnie jak to ma miejsce w innych dziedzinach życia duchowego człowieka: logicznej, etycznej czy estetycznej. Pod tym względem doświadczenie religijne w sensie fenomenologicznym — tak jak i w wyżej wymienionych dziedzinach — przewyższa postępowanie empiryczno-induktywne, charakterystyczne dla religioznawstwa ograniczającego się do badania samych faktów. To ostatnie bowiem nie wychodzi poza prawdopodobieństwo swych twierdzeń .

To wszystko charakteryzuje doświadczenie religijne w ujęciu fenomenologicznym od strony formalnej, a więc od strony zastosowania przedstawionych zasad fenomenologii do dziedziny religii. Nie jest to jeszcze poznanie religijne. Ogląd religijny znajduje się jeszcze w sferze przedlogicznej. W oparciu o ten ogląd, przed fenomenologiem staje zadanie opisu, tworzenia pojęć, teoretycznej interpretacji. Dopiero wtedy jest możliwe właściwe religijne poznanie.